- Ζάγκρεμπ
- (Zagreb). Πόλη (691.724 κάτ. το 2001) και πρωτεύουσα της Κροατίας, όπως επίσης και της επαρχίας Γραντ Ζ. (640 τ. χλμ., 809.701 κάτ.). Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Σάβου, παραποτάμου του Δούναβη, στους πρόποδες των ορέων Μεντβέντνιτσα (1.035 μ.) και στη συμβολή σημαντικών σιδηροδρομικών γραμμών. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της χώρας από άποψη πληθυσμού και οικονομικής σπουδαιότητας, γιατί είναι από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της περιοχής και σημαντικό βιομηχανικό κέντρο (υφαντουργία, μεταλλουργία, χημικά προϊόντα, τρόφιμα). Είναι επίσης έδρα πανεπιστημίου (από το 1669), μουσικής ακαδημίας και ακαδημίας Καλών Τεχνών, θεάτρων, μουσείων, ζωολογικού και βοτανικού κήπου, καθώς επίσης και αξιόλογο θρησκευτικό κέντρο με προτεσταντική επισκοπή και ορθόδοξη και ρωμαιοκαθολική αρχιεπισκοπή.
Το Ζ. αποτελείται από δύο παλαιότερα τμήματα (Γκόρνιι Γκραντ και Κάπτολ), που βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο, και από τη Ντόνιι Γκραντ (Κάτω πόλη) με πολλές σύγχρονες συνοικίες και βιομηχανικές περιοχές. Μεταξύ των μνημείων της είναι ο ναός του Αγίου Μάρκου (13ος αι., γοτθικού ρυθμού) και η πινακοθήκη Στροσμάγερ, το Εθνογραφικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Τεχνών και Επαγγελμάτων και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Ιστορία. Στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα το Ζ. πιθανολογείται ότι υπήρχε κατοικημένο κέντρο κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Τα πρώτα όμως γραπτά κείμενα για τη σημερινή πόλη χρονολογούνται από τα τέλη του 11ου αι., όταν ο Λάντισλαβ, βασιλιάς της Ουγγαρίας, ίδρυσε εκεί επισκοπή. Το 1242 τη λεηλάτησαν οι Τάταροι και αργότερα χτίστηκε για την προστασία της τείχος που κατεδαφίστηκε στα νεότερα χρόνια. Η πόλη δεινοπάθησε από εσωτερικούς αγώνες μεταξύ των δύο αρχικών πυρήνων Γκριτς και Κάπτολ, που τερματίστηκαν τον 16ο αι. Για μεγάλο διάστημα δέχονταν την απειλή των Τούρκων, οι οποίοι όμως δεν κατόρθωσαν να την κυριεύσουν. Από το δεύτερο μισό του 18ου αι. το Ζ. γνώρισε μεγάλη βιομηχανική και πολεοδομική ανάπτυξη και εξελίχθηκε σε οικονομική και πνευματική πρωτεύουσα της Κροατίας.
Το άγαλμα του βασιλιά Τομισλάβν μπροστά στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ της Κροατίας.
Το Ζάγκρεμπ είναι χτισμένο στις όχθες του Σάβου (φωτ. Πρεσβεία Κροατίας).
Dictionary of Greek. 2013.